Swikwembu

Kusuka e Wikipedia

Kuphahla Swikwembu (Kumbe kuphahla Vafi), swi tshegiwe eka rirhandzu na ku xixima vafi. Eka mindzhavuko yin'wana, swi yelana na ku pfumela leswaku ku na vutomi endhzaku ka rifu, naswona vafi vahundzuka swikwembu naswona va swikota ku pfuna kumbe ku kavanyeta njombo ya lava hanyaka. Mintlawa yin'wana yi xixima varikwavo va ngati lava loveke; vukhongeri byin'wana, ngopfu-ngopfu Vukhongeri bya Vukatolika byi xixima vakwetsimi tani hi va vulavuleri emahlwenika Xikwembu.

E Yuropa, Axiya, Oxiyeniya na le matikweni man'wana ya Afrika, xikongomelo xo phahla swikwembu i ku tsakisa swikembu leswaku swi katekisa lava hanyaka. Kuphala swikwembu, swithlela swi tirhisiwa ku aka muti na xivongo, kutshembeka emutini na ku ku kurisa rixaka. Kuphahla swikwembu, ku kumeka eka tinxaka hinkwato ta vanhu hi ku hambana hambana ka ma phahle.

Nkatsakanyo[Lulamisa | edit source]

Kuphahla swikwembu swa hambana na ku khongela xikwembu. Eka mindzhavuko yin'wana ya xi Afrika, swikwembu swi voniwa tani hi vahlanganisi kumbe vayimeri va lava vahanyaka, naswona swikwembu swikota ku ngenelela tani hi varhumiwa exikarhi ka xikwembu na vanhu lava hanyaka. Tani hi mimoya leyi ayiri vanhu, swikota ku twisisa swi laveko swa vanhu ku antswa ku tlula swivumbiwa swa moya. Mindzhavuko yin'wana yi pfumela leswaku swikwembu swi fanela ku hlayisiwa hi switukulwana leswi hanyaka, naswona leswi swi katsa ku nyikela hi swakudya na swi laveko swin'wana. Van'wana vatshemba leswka ku phahla kova vutihlamuleri bya vumunhu hambi loko swikwembu swinga twi kumbe ku vona leswi endliweke.

Mindzhavuko yin'wna leyi xiximaka swikwembu, a yi swiviti ku phahla. Hiyona mhaka leyi, kungana ku hambana exikarhi ka ku phahla swikwembu na ku khongela xikwembu.[1][2][3] Ku phahla indlela yo xixima no hlayisa swikwembu eka vutomi bya swona bya vumoya. Hiswona leswi endlaka leswaku mindzhavuko na vukhongeri byo tala byi yelana emhakeni ya maphahlele. Van'wana va vhakela masirha ya vinyi va vona kumbe swikwembu swin'wana swa vona, naswona va siya swiluva no basisa sirha. Kambe leswi a swi fani na ku gandzela.

Swihenwa swa ku phahla e Afrika[Lulamisa | edit source]

Ku phahla swikwembu ku tolovelekile e Afrika, naswona i xiphemu xa vukhongeri byo tala by ndhzavuko. Swi tatisiwa hi ku pfumela eka xikwembu, hambiswiritano swikhongelo kumbe swikombelo na magandzelo swi nyikeriwa eka swikwembu. Kuphahla swikwembu i xiendlo lexi tolovelekeke eka ma Afrika yotala, naswona hakanyingi va hlanganisa ku phahla swikwembu na vukhongeri lebyi va byi amukeleke bya manguva lawa.[4][5]

Swiyelanisi[Lulamisa | edit source]

  1. worship, Cambridge University Press 
  2. worship Archived 2015-10-03 at the Wayback Machine., Oxford University Press 
  3. worship, Merriam-Webster, Incorporated 
  4. Igor Kopytoff (1997), "Ancestors as Elders in Africa", in Roy Richard Grinker, Christopher Burghard Steiner, Perspectives on Africa: A Reader in Culture, History, and Representation, Blackwell Publishing, ISBN 1-55786-686-4 
  5. Some reflections on ancestor workship in Africa Archived 2009-04-25 at the Wayback Machine., Meyer Fortes, African Systems of Thought, pages 122-142, University of Kent.