Xikwembu

Kusuka e Wikipedia
Xifaniso xa "Xikwembu Tatana" xitekiwe eka mpfapfarhuto was Hosi Davida na vakulu va 24, lava langutiseke Xikwembu Tatana hi Johann Jakob Zeiller (1744-48).

Xikwembu xitekiwa kuri xivumbiwa xale henhla-henhla naswona vanhu va veka ripfumelo ra vona eka xona.[1]  Vukwembu byi hlamuseriwa hi vadyondzi va swa taripfumelo, byi hlanganisa lexi tivaka hinkwaswo, xa matimba hinkwawo, lexi nga kona hinkwako naswona lexi veke kona kusukela e kusunguleni.

Xikwembu hakanyingi xi vona xi ri hava miri wa nyama,[1] xithlela xiri hava vununa kumbe vusati,[2][3] hambiswiritano nhlamuselo ya ku tumbuluxa misava [4] yi vangele leswaku xikwembu xihlamuseriwa hi vununa.

Xikwembu xina mavito yo tala kuya hi ku hambana hambana ka vukhongeri. E Gibita ya khale, xikwembu a xi vitiwa Aten,[5] loyi a a tshembiwa leswaku i mutumbuluxi lonkulu.[6] E Bhibheleni ra xiyuda xivuriwa, "Loyi anga Yena", naswona hi tetragrammaton YHWH (Yaweh) (Xiheberu: יהוה‎‎, leswinge: "Ndzi loyi ndzinga Yena"; "Loyi anga kona") ma tirhisiwa tani hi mavito ya Xikwembu, kasi Yahweh na Yehovah ma tirhisiwa tani hi mavito ya xikwembu. Eka vukreste bya vunharhu-vun'we, xikwembu xi tiviwa tani hi Xikwembu - Tatana, Xikwembu-N'wana na Xikwembu-Moya wo kwetsima. Eka vukhongeri bya Xiyuda, swi tolovelekile ku vita Xikwembu hi Elohim kumbe Adonai.[7][8][9][10][11] Eka vukhongeri bya Xisurumani, ku tirhisiwa vito Allah, "Al-El", kumbe "Al-Elah", tani hi vito ra Xikwembu.

Mavonele yo hambana hambana ya tumbuluxe vukhongeri lebyi pfumelaka leswaku vukhongeri hinkwabyo byi khongela xikwembu xin'we hambi leswi byin'wana na byin'wana byi xi twisisaka hi ndlela yo hambana.[12]

References[Lulamisa | edit source]

  1. 1.0 1.1 Swinburne, R.G. "God" in Honderich, Ted. (ed)The Oxford Companion to Philosophy, Oxford University Press, 1995.
  2. David Bordwell, 2002, Catechism of the Catholic Church,Continuum International Publishing ISBN 978-0-86012-324-8 page 84
  3. Catechism at the Vatican website
  4. Lang, David; Kreeft, Peter (2002). Why Matter Matters: Philosophical and Scriptural Reflections on the Sacraments. Chapter Five: Why Male Priests?: Our Sunday Visitor. ISBN 978-1931709347. 
  5. Jan Assmann, Religion and Cultural Memory: Ten Studies, Stanford University Press 2005, p.59
  6. M. Lichtheim, Ancient Egyptian Literature, Vol.2, 1980, p.96
  7. Freud, S. (1939).
  8. Gunther Siegmund Stent, Paradoxes of Free Will.
  9. Jan Assmann, Moses the Egyptian: The Memory of Egypt in Western Monotheism.
  10. N. Shupak, The Monotheism of Moses and the Monotheism of Akhenaten.
  11. William F. Albright, From the Patriarchs to Moses II.
  12. Christianity and Other Religions, by John Hick and Brian Hebblethwaite. 1980.