Edwin Cameron

The Honourable Edwin Cameron
	The Honourable Edwin Cameron
	; Cameron hi lembe ra 2014
	Justice of the Constitutional Court of South Africa
Appointed by	President Kgalema Motlanthe
	Judge of the Supreme Court of Appeal
	Acting Judge of the Constitutional Court of South Africa
	Judge of the Witwatersrand Local Division
Alma mater	Stellenbosch University; Keble College, Oxford; University of South Africa

Edwin Cameron (u velekiwe hi ti 15 Februwari/Nyenyenyane 1953 ePretoria) a a ri muavanyisi (jaji) wa Khoto ya Vumbiwa ku nga Constitutional Court of South Africa. U tiveka ngopfu hi ku lwela timfanelo ta vanhu va ku va na HIV/AIDS na timfanelo ta vanhu vo rhandzana hi rimbewu ro fanana ku nga gay-rights activism na swona u khensiwile hi Nelson Mandela "tani hi wun'wana wa tinhenha letintshwa ta Afrika Dzonga ku nga South Africa".

Vutomi bya yena emasungulweni

Cameron u velekeriwe ePitori ku nga Pretoria. Tatana wa yena u ve a khotsiwa hikokwalaho ka ku yiva movha, kasi mhani wa yena a a nga ri na ndlela yo n'wi wundla. Hikokwalaho u tshame ngopfu vuhlangi bya yena eka ndhawu ya swisiwana ya le Queenstown. Sesi wa yena lonkulu u dlayiwe loko Cameron a ri na malembe ya nkaye.

Cameron u winile basari ya ku ya dyondza ePretoria Boys’ High School, xin'wana xa swikolo swa le henhla eAfrika Dzonga, kasi kwalano u fike a va mudyondzi wa le henhla swinene, hi ku vula ka yena, "a a ri mufana wa xikolo wo tlhariha swinene". Endzhaku ka sweswo, u ve a ya eStellenbosch University, laha a nga dyondzela kona Latin na ti-classics. Laha, a a tshama eWilgenhof Mens Residence. Endzhaku ka sweswo, u ve a ya eOxford University tani hi Rhodes Scholar. Loko a fika kwalano u ve a cinca a dyondzela nawu no kuma digri ya BA in Jurisprudence a tlhela a kuma na Bachelor of Civil Law, kutani a wina Vinerian Scholarship. Loko a vuya eAfrika Dzonga u hetile dyondzo ya LLB eUniversity of South Africa na swona u ve gracuweti ya le henhla swinene eka nawu.

Masungulo ya ntirho wa Cameron ya pfanganyise swa ku dyondzisa eyunivhesiti na ku va a tirha tani hi muyimeri eka nawo eka feme ya swa nawu ku nga legal practice. Hi lembe ra 1982, loko a ka ri a dyondzisa eUniversity of the Witwatersrand, u ve a tsala xisolo xikulukumba xa Chief Justice L. C. Steyn, loyi a a ri murhandziwa wa mfumo wa xihlawuhlawu ku nga apartheid. Kasi hi1987, Cameron u ve a tlhela a ya emahlweni a hlamsuela leswo vaavanyisi vanharhu va xiyimo xa le henhla va Afrika Dzonga va fanele ku suka eka swiyimo leswi ku endlela ku hlayisa ku xiximeka ka ta vuavanyisi, eka leswi a katsa na loyi khale a a ri Chief Justice, Pierre Rabie, ku endlala ku xiximeka ka ta vuavanyisi ta tikhoto. Cameron u tirhe eJohannesburg Bar ku sukela hi 1983 ku ya eka 1994. Ku sukela hi 1986 a a ri muyimeri wo langutana na timfanelo ta vumunhu ku nga human rights a tirha eWits's Centre for Applied Legal Studies, laha kona hi 1989 nga nyiketiwa xiyimo xa ku va profesa wa swa milawu. Ntirho wa Cameron a wu katsa ku tirhana na swa milawu ya ta vatirhi na milawu ya ku thoriwa, no yimela valwi va nhlangano wa African National Congress lava a va vekiwa milandzu yo lwa na mfumo ku nga treason; kasi na lava a va phikizana na ku ya evusocheni bya vutho ra mfumo wa xihlawuhlawu hikokwalaho ka ripfumelo ra vona ro phikizana na fambiselo ra xihlawuhlawu; a tlhela a sirhelela lava a va lwela timfanelo to sirheleleka eka misava, na lava a va susiwa etindaweni ta vona hi nswirhi hi mfumo wa xihlawuhlawu; a a lwela na mfanelo ya ndzinganano eka vavanuna vo rhandzana na vavanuna van'wana xikan'we na vamanana vo rhandzana na vamanana van'wan. Hi 1992 ve mutsari wa muhlanganelwa na mutsari wun'wana (ku nga Tony Honoré, wun'wana wa lava va va n'wi letela Oxford) va ve va tsala hi nhlokomhaka leyi nge: Honoré's South African Law of Trusts. Cameron u ve muavanyisi wa le henhla swinene ku nga silk hi 1994.

Ntirho wa yena tani hi Muavanyisi

Khoto (Huvo) ya le Henhla

Hi Oktoba (Nhlangula) 1994, Presidente Nelson Mandela u veke Cameron tani hi muavanyisi wo khomela wa huvonklu ya High Court ku va mutshami wa khomixini ya ndzavisiso ku nga commission of inquiry mayelana na ku xavisa matlhari hi ndlela leyi nga ri ku nawini ku nga illegal arms hi va Armscor, lava a va tirha tani hi xiyenge xa vaxavisi va vutho ra vusocha ku nga SANDF, eka mfumo wa Yemen. Xiviko xa Cameron xi hlamusele hi ndlela yo sola swinene hi "vukarhi" matikhomelo ya va Armscor, kambe leswi swi hatle swi siveka swi nga ha vonaki kahle hikolwakho ka mfumo wa Afrika Dzonga lowu wu nga xava matlhari na swa nyimpi hi ndlela leyi nga ri ku nawini.

Cameron u vekiwe ku va muavanyisi ra makumu e Witwatersrand Local Division hi 1995. U tiveka ngopfu hi vuavanyisi bya yena eka nandzu wa Holomisa v Argus Newspapers Ltd, laha Bantu Holomisa a a tise nandzu wa ku lava ku riheriwa hi ku thyakisiwa vito hi nandzu wa defamation mayelana na va The Star hikuva va vule leswo a a "na xiavo xo khumbeka hi ku kongoma" eka ku nghenisa vadlaya va ti-"hit squad" va nhlangano wa Azanian People's Liberation Army lava a va ri na xikongomelo "xa ku dlaya valungu". Vuavanyisi bya Cameron byi hlamuseriwe tani hi vuavanyisi "byo enta swinene" bya ku hlamusela vumbiwa ku nga Constitution's mayelana na timholovo ta vanhu va le tlhelo, na leswaku vuavanyisi lebyi byi ve "bya nkoka swinene" eka ku sirhelela ntshunxeko hi ku mbulavulo ku nga free speech. Van'wana va vurile na leswo vuavanyisi lebyi a byi hambanile swinene na vuavanyisi bya minkarhi ya mfumo wa xihlawuhlawu ku nga apartheid-era law, kambe va sorile leswo vuavanyisi lebyi a byi navangi swinene eka angarhela no si rhelela vatsari va mahungu. Kambe xiyimo xa Cameron eka vuavanyisi xi ve xi tiyisiwa swinene eka milandzu yin'wana leyi yi nga yisiwa eka Huvonkulu ya tiaphili ku nga Supreme Court of Appeal.

Huvonkulu ya le Henhla ya Tiaphili

Hi 1999, Cameron u ve a vekiwa ku va muavanyisi wa xinkadyana wa Huvo ya Vumbiwa ku nga Constitutional Court, laha a nga va na xiavo eka swiboho swa vuavanyisi bya nkoka eka milandzu ya Pharmaceutical Manufacturers na Grootboom na swona u tsale xiboho xa vuavanyisi hi nawumbisi wa Liquor Bill na matimba ya mimfumo ya swidundzhankulu — lowu wu nga va wo sungula na swona wa ha ri ku wona ntsena lowu wu nga yisiwa eka Huvo (Khoto) hi presidente wa Afrika Dzonga ku nga President of South Africa ehansi ka xiyenge xa 79 xa Vumbiwa ku nga Constitution. Va Judicial Service Commission va bumabumele leswo Cameron a vekiwa ku va muavanyisi ra makumu, kambe muavanyisi Sandile Ngcobo hi yena loyi a nga langiwa ku va muavanyisi wa Huvo ya Vumbiwa hikokwalaho ka ku nghenelela ka Thabo Mbeki, loyi hi nkarhi wa kona a a ri xandla xa president ku nga Deputy President, loyi a nga vona leswo xiyimo lexi xi fanele ku nyikiwa munhu wa ntima. Cameron u ve a vula leswo a a nga ri na ku "kanakana" leswo lexi a ku ri xiboho lexi faneleke.

Cameron u ve a langiwa ku va muavanyisi wa Huvonkulu ya tiaphili ku nga Supreme Court of Appeal (hi nkarhi wun'we na Mahomed Navsa xikan'we na Robert Nugent), laha a nga tirha kona malembe ya nhungu. Kwalano u tsale swiboho swa vuavanyisi swa le mahlweni hi swivangelo swa nawu ku nga legal causation, hearsay evidence, public contracts na ku delela huvo ku nga contempt of court. Eka nandzu wa Minister of Finance v Gore, Cameron xiboho lexi a nga xi tsala na muavanyisi Fritz Brand lexi xi nga vona mfumo wu ri na nandzu wa delictually hi ku vanga ku lahlekeriwa eka ikhonomi ku nga pure economic loss hi vukungundzwana ku nga fraud.

Huvo ya Vumbiwa

Hi ti 31 Disemba (N'wendzamhala) 2008 Presidente Kgalema Motlanthe u veke Cameron ku va muavanyisi wa Huvo ya Vumbiwa, ku sukela hi ti 1 ta Janawari (Sunguti) 2009. U voniwa a ri xirho xa huvo lexi nga na mianakanyo yo vonela emahlweni swinene eka Huvo. U hlamuseriwa tani hi muavanyisi wa xiyenge xa le henhla swinene ku nga "jurist of the highest order", "munhu wa mianakanya ya milawu wa le henhla swinene eka tintangha ta yena" na swona "u yime a ri yexe hi vuntokoto bya yena eka swa nawu".

Kamara ya huvo ya Constitutional Court of South Africa

Cameron eka vuavanyisi bya yena eka nandzu wa Glenister v President, vuavanyisi lebyi a nga byi tsala na xandla xa muavanyisinkulu ku nga Deputy Chief Justice Dikgang Moseneke, vuavanyisi lebyi byi susile swiyenge leswintshwa swa nawu wa vuchuchusi bya tiko ku nga National Prosecuting Act na nawu wa ta vuphorisa ku nga South African Police Service Act hikuva milawu leyi yi tsandzekile ku va yi "tiyimela ku ringana" ku kota ku sungula yuniti ya ku langutana na mikhuva ya ku bola na vukungundzwana ku nga anti-corruption unit. Leswi swi ve swi bumabumeriwa swinene tani hi vuavanyisi bya "vuqambi bya leswintshwa ku nga "imaginative" na bya vutlhari byo "enta swinene" hi va anguli na swona leswo leswi a swi vula leswo ku fanele ku va na ejensi ya Afrika Dzonga ya ku lwa na vukungundzwane hambi loko va ANC lava fumaku a va tekile xiboho xa ku ntlurhula va Scorpions..

Swiboho swin'wana swa vuavanyisi leswi tivekaka ngopfu swa Cameron swi mayelana na ku lwa na ku thyakisiwa ka vito ku nga nawu wa defamation na nawu wa ku ntshunxeka ku vulavula ku nga free speech:

Eka nandzu wa The Citizen v McBride, xiboho xa vuavanyisi bya Cameron hi ku hlengela, byi anamise leswi vuriwaka fair comment ku sirhelela no humesa enandwini va The Citizen ku va na nandzu eka Robert McBride hi ku n'wi vula "mudlayi" na leswo a nga fanelangi ku va eka xiyimo xa mfumo xa le henhla ku nga public office.
Eka nandzu wa Le Roux v Dey, vuavanyisi lebyi nga humesiwa hi 2012, mayelana na vafana va xikolo vanharhu lava a va tekile xifaniso xa xandla xa prinsipala wa vona va xi nghenisa eka wananu loyi a nga ambalangi nchumu, na swona a a ri ku tihlangiseni kusuhani na wun'wana. Xiboho xa Huvo ya Vumbiwa xa vunyingi xi veke leswo xifaniso lexi a xi rhukana xandla xa prinsipala. Kambe Cameron, eka xiboho xa vuavanyisi lexi a nga xi endla na Justice Froneman, u ve a kanetana na mhaka leyi na leswo a xi ri iboho lexi xi nga tirhekeku ku vula hi ndlela yin'wana leswo munhu hi loyi a rhandzanaku na va rimbewu ro rana na ra yena. Vaanguri va le mahlweni va ve va pfumeleana na xiboho xa vuavanyisi lebyi. Van'wana va sole Cameron, va ku u teke xiboho xa ku va n'wari-mbirhi xo phikizana hi xoxe, hikuva xi vule leswo xifaniso a xi ta tirheka hikuva xifaniso xa vavise ku xiximeka na vundzhuti bya mumangari. hi ku kumbetela leswo a a tikhome hi ndlela yo biha no endlela erivaleni swilo swa manyala.
Eka nandzu wa Democratic Alliance v African National Congress, heka vuavanyisi lebyi byi nga humesiwa hi 2015, xiboho xa vuavanyisi bya Cameron hi ku hlanganela na van'wana lexi a nga xi endla na Justices Froneman na Khampepe, no phahela etlhelo kleyimi ya va ANC eka vandla ra ku phikizana ra Democratic Alliance hi ku vula hi ti-SMS leti a ti rhumeriwa eka vunyingi bya vanhu, eka bulk SMS leswo musirheleri wa vanhu ku nga xiviko xa musirheleri wa vanhu ku nga Public Protector Thuli Madonsela laha a nga kombisa ndlela leyi President Zuma a nga "yiva" timali ta vahakeri va muthelo ku aka muti wa yena wa Nkandla home. Xiboho xa vuavanyisi lebyi xi vuriwe xa ntokoto swinene na ku hlula eka ku sirhelela mbulavulo wa vanhu ku nga freedom of expression hi nkarhi wa mapfhumba ya nhlawulo", hambi leswi van'wana va nga vona xiboho lexi leswo a xi ta pfilunganyisa mianakanyo yin'wana.

Cameron u ritharile hi ti 20 Agasti 2019, ku ri lembe ra makumembirhi ntlhanu 25 hi mpfhuka a langiwa ku va eka vuavanyisi ku nga bench.

Migingiriko ya yena

Timfanelo ta vo rhandzana hi rimbewu rin'we

Cameron u ve munhu wo swi veka erivaleni ku rhandzana ka yena na va rimbewu ro fana na ra yena ku sukela hi malembe ya va 1980. U vulavule na vunyingi bya vanhu eka pfhumba ra pride parade in South Africa leri nga khomiwa eJoni hi ti 13 Oktoba 1990. Endzhaku ka sweswo u ve a pfuneta ku tsala leswi a swi ta hoxeriwa eka vumbiwa ra Afrika Dzonga ku nga South African Constitution na swona u ve na xandla eka ku hoxeriweni ka xiyenge xa ku tshimbisa ku khoma hi xihlawuhlawu xa discrimination ka vanhu lava va endlaku swa ku rhandzana hi rimbewu rin'we ku nga sexual orientation. Hi wun'wana wa vanhu va 29 lava va nga sayina minsinya ya Yogyakarta Principles. U tlhela a va wun'wana wa swirho swa vasunguli va nhlangano wa Society for Homosexuals on Campus, ku nga nhlangano wa machudeni e-University of the Witwatersrand, lowu ka ndzhaku wu nga tiviwa hi vito ra Activate Wits.

Hi 1995 u angarhele ku papaxiwa ka matsalwa ya Defiant Desire: Gay and Lesbian Lives in South Africa, "a celebration of the lives of gay men and lesbians in South Africa" leyi a nga yi tsala kun'we na Mark Gevisser.

HIV/AIDS

Ku sukela hi lembe ra 1988 Cameron a a ri mutsundzuxi wa yuniyoni ya National Union of Mineworkers mayelana na HIV/AIDS, na swona u pfunile ku tsala na ku burisana hi ntwanano na indastri ku endla ntwanano wo enta mayelana na AIDS ntwanano lowu wu nga sayiniwa na va Chamber of Mines. Loko a ha ri eCentre for Applied Legal Studies, u ve a tsala chatara ya timfanelo mayelana na AIDS na HIV no pfuneta ku sungula, AIDS Consortium (leyi ku nga afiliyexini ya minhlangano leyi nga ri ku ehansi ka mfumo leyi yi tirhasanaka na minhlangano leyi yi tirhanaku na swa AIDS), na swona leyi a nga va mutshamixitulu wa yona eka malembe manharhu yo sungula, kasi u tlhele a va dayirektara wa AIDS Law Project.

Cameron yena hi vuyena u ngheniwile hi HIV hi malembe ya va 1980 na swona u ve a vabya swinene a vabyisiwa hi AIDS loko a ha tirha e Huvonkulu ya le henhla tani hi muavanyisi (jaji) . Muholo wa yena wu endle leswo a kota ku kuma mirhi ya ti-anti-retroviral treatment, leswi swi nga ponisa vutomi bya yena. Cameron u vone leswo u kote ku pona hikuva a ri na muholo wa le henhla, leswi hi swona leswi swi nga endla leswo a va mugingiriki swinene eka timhaka ta HIV/AIDS endzhaku ka mfumo wa xihlawuhlawu ku nga apartheid eAfrika dzonga, no susumela leswo mfumo wu fanele ku pfuneta vanhu hi ku va nyiketa mirhi ya ti-antiretroviral eka hinkwavo vanhu. U ve a sola Presidente Thabo Mbeki swinene hi pholisi ya yena ya ku kanetana ka yena ntungu wa AIDS leswi vuriwaka AIDS-denialist policies. Cameron u ve wo sungula na swona wa ha ri yena ntsena munhu wa xiyimo xa le henhla-henhla eAfrika Dzonga xa ku veka erivaleni leswo u hanya na HIV/AIDS.

Buku ya yena yo sungula ku wina sagwati ya, Witness to AIDS, yi makongomana na ku kayakanya na vuvabyi. Yi papaxiwe eAfrika Dzonga, eUK, eUS na swona yi hundzuluxeriwe eka ririmi ra XiJarimani na Xichayina.

Masagwati

Masagwati ya Cameron ya katsa Nelson Mandela Award for Health and Human Rights (2000); Stellenbosch University's Alumnus Award; Transnet's HIV/AIDS Champions Award; na San Francisco AIDS Foundation Excellence in Leadership Award. Hi 2008 u ve a va xirho xa Jury of the Red Ribbon Award, ku nga ntirhisano na UNAIDS Family. U ve muwini wa 2009–2010 wa Brudner Prize ku suka eYale University, leri ku nga sagwati leri ri nyikiwaka lembe na lembe eka swikolara swo humelela swinene leswi mintirho ya swona hi hoxaku swinene voko eka ku twisisa hi swilo leswi swi khumbaku vanhu va ti- LGBT no yisa emahlweni leswaku vanhu va ti-LGBT va amukeleka.

Hi 2002 va Bar of England and Wales va n'wi xixime hi sagwati ra xipeceli ku nga Special Award hi xiavo xa yena eka swa international jurisprudence na timfanelo ta vumunhu ku nga human rights. U tlhela a va honorary fellow eka Institute of Advanced Legal Studies, London, naKeble College, Oxford; na swona a a ri visiting fellow ya All Souls College, Oxford hi 2003–04, ku endla ndzavisiso hi "Aspects of the AIDS Epidemic, a kambela swinene fambiselo ra vo kanetana na ntungu wa AIDS wa vo fana na lava va tekeke xiyimo xo fana na xa President wa Afrika Dzonga ku nga Mbeki wo kanetana na timhaka ta ntungu wa AIDS". Hi 2009 Cameron was u vekiwe ku va Honorary Master of the Bench ya Honourable Society of the Middle Temple. U tlhele a xiximiwa hi ku nyiketiwa tidigri ta vudokodela.

Cameron ku fikela hi lembe ra 2015, a a ri matsalana-nkulu ku nga general secretary wa Rhodes Scholarships e Southern Africa na ku tlhela a va patron wa Oxford University Commonwealth Law Journal. Exikarhi ka 1998 na 2008, Cameron a a ri mutshami-xitulu wa Council ya University of the Witwatersrand. U tlhela a va patron ya the Guild Cottage Children's Home, na Soweto HIV/AIDS Counselors' Association and Community AIDS Response.

Ku sukela hi Januwari (Sunguti) 2020 u ta va Muchansselara ku nga Chancellor wa Stellenbosch University.

Ta swa mahungu

Ndzima leyi Cameron a nga yi tlanga eka ku fikelela mirhi ya ti-antiretroviral treatment e Africa na le ka swiyenge swin'wana swa Dzonga wa misava, yi kombisiwe eka dokumentari leyi yi nga wina sagwati ya nhlokomhaka leyi nge: Fire in the Blood.

Vupapaxi bya Matsalwa

Witness to AIDS, Tafelberg, Cape Town: 2005.
Justice: A Personal Account Archived 2018-04-05 at the Wayback Machine., Tafelberg, Cape Town: 2014.

Tirheferense