Valdezia

Valdezia i tiko leri kumekaka ekusihi ka tintshava ta Rivombo e xifundzheni xa Limpopo, e Afrika Dzonga. Muganga lowu a wutiviwa tani hi Albasini wu nga si churiwa vito ra Valdezia hi varhumiwa va le Swisi hi lembe ra 1875. Tiko leri ri simekiwe eka malembe ya 1820 hi vahlampfa va va Tsonga lava a va tsutsuma tinyimpi ta Soshangana. Tiko leri ri kumeka kwalomu ka 10 wa tikhilomitara e vuxeni bya xibhedlele xa Elim e mugangeni wa Hlanganani, khale ka tiko-xikaya ra Gazankulu, e Afrika Dzonga. A kuri vundzhawu bya xitichi xa vurhumiwa bya Swisi, na swona xi churiwe hi vito ra muganga wa Vaud, lo wu kumekaka e tikweni ra Switsalendi. Nhlayo ya va aka tiko va Valdezia i kwalomu ka 7,600 na 8,000 wa vanhu hi kuya hi nhlayo-ximfumo wa lembe ra 2011. Tiko leri ri voniwa tani hi ndzhawu ya ku velekiwa ka vutsari bya ririmi ra Xitsonga e Afrika Dzonga.