Rihlaza

Kusuka e Wikipedia
Muvala wa Rihlaza
muvala wa rihlaza
Muvala wa rihlaza, wa wasi na wo tshwuka, imivala leyi tirhisiwaka ku tumbuluxa mavala hinkwawo.

Muvala wa Rihlaza i muvala lowu nge xikarhi ka wasi na xitshopana eka nxaxamela wa magandlati ya rivoningo. Wu vonakalo loko rivoningo ri ri na magandlati ya kwalomu ka 495–570 wa ti nonomitara. Eka vupfapfarhuti na ku gandlisa, muvala wa rihlaza wu tumbuluxiwa hi ku hlanganisa muvala wa xitshopana na wa wasi, kumbe xitshopana na wasi-lwandle; eka nongonoko wa mavala wa RGB, lowu tirhisiwaka ku haxa mavala eka ti thelevixini na tikhompuyutara, muvala wa rihlaza, wo tshwuka na wa wasi i mavala ya xisimeko lama pfanganyiwaka hi mimpimo yo hambana-hambana leswaku ku tumbuluxuwa mavala hinkwawo lawa ma lavekaka eka vuhaxi. Tlilorofili imurhi-xiaki lowu vangelaka muvala wa rihlaza eka swimilana hinkwaswo eka ntumbuluko, naswona wu pfuna ku hundzula matimba ya rivoningo ra dyambu leswaku riva swakudya swa swimilana. Swi'nwa swiharhi swi tirhisa muvala lowu leswaku swi ti tumbeta.

Hi minkarhi ya khale e tikweni-nkulu ra Yuropa, muvala wa rihlaza a wu yelanisiwa na vufumi, vaxavisi, vahlayisi va mfuwo na ti ndhuna, kasi muvala wo tshwuka a wu tala ku tirhisiwa hi vafumi na tihosi. Hixona xivangelo lexi endleke leswaku Leonardo da Vinci a tirhisa rhoko ra muvla wa rihlaza ku pfapfarhuta xi faniso xa Mona Lisa, kuhlanganisa na xivangelo xa leswaku switulu swa Phalamendhe ya Vanhu ya le Nghilandi swiri swa muvala wa rihlaza, kasi swa Yindlu ya tihosana swiri swa muvala wo tshwuka.[1] Muvala lowu wu thlela wu tirhisiwa eka matimu wuri muvala wo yimela tiko ra Ireland. Imuvala wa xikhale wa vukhongeri bya Vusurumani, naswona wu yimela swimilana swo tsakisa swa Paradesi. I muvala wa mujeko wa mu profeta Muhammad, naswona wu kumeka eka mijeko ya tala ya matiko ya vukhongeri bya Vusurumani.[2]

Eka nhlahluvo wa mavonele ya vanhu vale Amerikha, Yuropa na matiko ya vusurumani, muvala wa rihlaza wu yelanisiwa na ntumbuluko, vutomi, rihanyo, vuntshwa, ximun'wana, ntshembo na ku tshokoka.[3] E Yuropa na Amerikha, muvala lowu wu thlela wu yelanisiwa na vuxungu kumbe vuvabyi,[4] hilaha ku hambaneke, e tikweni ra Chayina na matiko ya Axiya, muvala wa rihlaza wu yelanisiwa na mbeleko na ntsako.[3] Hikwalaho ka leswi muvala lowu wu yelanisiwaka na ntumbuluko, muvala lowu wu tirhisiwa ngopfu hi minhlangano yo lwela no korhokela ku sirhelela ntumbuluko. Mavandla ya swa tipolitiki lama hlohloteriwaka hi nsirhelelo wa mbangu, matala ku thyiwa ma vandla ya rihlaza. Leswi swi vangele leswaku van'wamabindzu va navetisa tinhundzu ta vona leti nga xungetiki mbangu ti ri tinhundzu ta rihlaza. Muvala wa rihlaza hakanyingi wu twisisiwa tani hi muvala wo nyika mpfumelelo, lambhu ra rihlaza eka rhoboti yale magondzweni ri nyika mfpumelelo wo hundza, kasi karata ra rihlaza e tikweni ra Amerikha ri hlamusela mpfumelelo wa vuakatiko.

Mintshaho[Lulamisa | edit source]

  1. Heller 2009, p. 98.
  2. Heller 2009, pp. 94-98.
  3. 3.0 3.1 Heller 2009, pp. 87–104.
  4. Heller 2009, pp. 96-97.