Tshwuka

Kusuka e Wikipedia
Muvala wo Tshwuka
muvala wo tshwuka
Mapapa yo tshwuka ni ndzhenga

Muvala wo Tshwuka i muvala lowunge makumu ka nxaxamelo wa magandlati ya rivoningo naswona wule kusuhi na gandlati ra rivoningo ra muvala wa Tshopi. Muvula lowu i muvala waxisimeko eka nkongomiso wa mavala wa RGB na CMYK. Kuna mindzhuti yo hambana hambana kusukela eka muvala wo tshwuka wu vangama kuyelana na xitshopana, kuya eka muvala wo tshwuka wu rhomba kuyelana na xitshopi.[1] Muvala wo tshwuka lowu vonakalaka empfhukeni hi nkarhi wa ndzhenga, wu vangiwa hi ku hangalaka ka miseve ya dyambu, kasi muvala wa misava yo tshwuka ya tintshava wu vangiwa hi muxaka wa maribye ya tsumani. Muvala wa ngati wuvangiwa hi swiaki swa hemoglobin, kasi muvala wo tshwuka wa mihandzu wu vangiwa swiaki swa anthocyanins.[2]

Muvala wotshwuka lowu kumekaka eka sava ra tsumani awu tirhisiwa ngopfu eka vupfapfarhuti bya khale bya mabaku. Va Egipta vakhale na va Maya, ava tsala swikandza swa vona hi muvala wotshwuka loko vari na minkhuvo; varhangeri va mavuthu ya nyimpi ya varhoma ava hlamisiwa miri yavon yi va ya muvala wotshwuka leswaku va tlangela ku hlula e nyimpini. Muvala lowu a wudume ngopfu e tikweni ra Chayina, laha a wutirhisiwa kutsala swibye swa vumba kuhlanganisa na mavati na marhangu ya miti.[3] Hinkarhi wa nhluvuko na kuvonikeriwa e tikweni-nkulu ra Yuropa, muvala lowu awurhandziwa hi vanhu lava fuweke. Muvala lowu wuthlela wu tiveka tani hi mfungo wa nhlungo; Tiko ra Rhaxiya ri langhe muvala lowu leswaku wuva mujeko wa tiko enzdhaku ka nhlungo wa 1917, enzdhaku ka swona ku landzele matiko ya Chayina, Viyetinamu na man'wana matiko ya vukhomanisi.

Leswi muvala wotshwuka wunga wa ngati, wu talka ku ringanisiwa na magandzelo, madzolonga na vurhena. E matikweni ya Yuropa na le Amerikha, muvala wo tshwuka wu ringanisiwa na kuhisa, ku korhoka, kunyanyuka, ku kariha, rirhandzu na ntsako. E tikweni ra Chayina na Indiya, kuhlanganisa na matiko yale vuxa-dyambu, muvala lowu wu yelanisiwa na ntsako na tinjombo.[4]

References[Lulamisa | edit source]

  1. Maerz, A; Paul, M. R. (1930). A dictionary of color (in English). New York: McGraw-Hill Book Co. OCLC 1150631. 
  2. Archetti, Marco; Döring, T. F.; Hagen, S. B. et al. (2011). "Unravelling the evolution of autumn colours: an interdisciplinary approach". Trends in Ecology & Evolution 24 (3): 166–73. PMID 19178979. doi:10.1016/j.tree.2008.10.006. 
  3. Chunling, Y. (2008). Chinese red. Beijing: Foreign Languages Press. ISBN 9787119045313. OCLC 319395390. 
  4. Heller, Eva (1948). Psychologie de la couleur: effets et symboliques. Paris: Pyramid. ISBN 9782350171562. OCLC 470802996.