Can Themba

Kusuka e Wikipedia
Can Themba
Vutomi
Ndzhawu yovelekiwa Pitori Edit the value on Wikidata, Khotavuxika 21, 1924 Edit the value on Wikidata
Tiko ra vutshami Afrika-Dzonga Edit the value on Wikidata
Ndzhawu yolova Manzini (en) Translate Edit the value on Wikidata, 1968 Edit the value on Wikidata
Education
Uleteriwe e Yunivhesithi ya Forthare Edit the value on Wikidata
Tindzimi leti a a titiva, kutsala na kuvulavula Xinghezi Edit the value on Wikidata
Ntirho
Ntirho Muteki wa mahungu nakambe Mutsari Edit the value on Wikidata

Daniel Canodoise "Can" Themba (Khotavuxika 1924 - 8 Ndzhati 1967)[1][2] a a ri mutsari wa switori swo koma wa Afrika Dzonga.

Masungulo ya vutomi[Lulamisa | edit source]

Themba u velekiwe le Marabastad, ekusuhi ni le dorobeni ra Pitori, kambe u tsale ntirho wakwe wo tala le Sophiatown, e Joni, eAfrika Dzonga. Malabrastad. Doroba leri ri mbundzumuxiwile ehansi ka Nawu wa Mintlawa ya Rixaka wa nkarhi wa xihlawuhlawu, lowu a wu avela mintlawa ya tinxaka ku ya etindhawini letintshwa. A a ri xichudeni le Fort Hare College, laha a kumeke digri ya Xinghezi (hi risiva) na diploma ya vudyondzisi.

Endzhaku ko rhurhela edorobeni ra Sophiatown, u ringete ku tsala switori swokoma. Themba u nghenele mphikizano wo sungula wa switori swo koma wa Drum (ku nga magazini wa vantima va le madorobeni lowu vulavulaka ngopfu hi vukambisisi hi swifaniso), laha a hluleke.

Hi ku famba ka nkarhi u tirhe eka Drum, laha a veke un'wana wa "Majaha ya Drum," kun'we na Henry Nxumalo, Bloke Modisane, Todd Matshikiza, Stan Motjuwadi na Casey Motsisi. Hi ku famba ka nkarhi va hlanganisiwe na Lewis Nkosi na Nat Nakasa. Ntlawa lowu a wu hi xivuvulelo lexi nge: "Hanya hi xihatla, lova wa ha ri ntsongo naswona u ri ni ntsumbu wosaseka."[3]

Xiphemu lexi a xi hlawulekisa Drum a kuri vuswikoti byo kambisisa. Xin'wana xa swikongomelo swa kona a ku ri ku paluxa ntiyiso na kupfumaleka ka kuringana e hansi ka mfumo wa xihlawuhlawu. Themba u endle xiboho xo vona ndlela leyi tikereke to basa a ti ta angula ha yona loko a ya etikerekeni to vona, tani hi leswi a a ri munhu wa ntima.  

Ku rhurela e Swazini[Lulamisa | edit source]

Ku karhateka loku kulaka hi swipimelo swa xihlawuhlawu, ku n'wi vangele leswaku a rhurhela eSwazini laha a tirheke kona tanihi mudyondzisi. Hi 1966, u vuriwe "mukomanisi ximfumo, " hikwalaho ka swona mintirho yakwe yi yirisiwile eAfrika Dzonga. Tibuku takwe ti sungule kumeka hi xitalo eka malembe ya va - 1980 hi ku humesiwa ka tibuku timbirhi leti nga - The Will to Die (1972) na The World of Can Themba (1985).

Eka switori swakwe, u hlamusele ku karhateka ka vanhu va vantima la va dyondzeke e yunivhesiti na swona vahanya e madorobheni; naswona va tsandzeka ku humelerisa vuswikoti bya vona hi kwalaho ka swipimelo swo ya hi nghohe swa mfumo wa xihlawuhlawu, na swona va thlela va ringeta ku ringanisa vutomi bya le dorobhen na byale ma tiko xikaya.

Rifu[Lulamisa | edit source]

U lovile hikwalaho ka vuvabyi bya mbilu eka kaya rakwe ra le Mazini hi 8 Ndhzati 1967.[4][2]


Thlela u vona[Lulamisa | edit source]

  • The suit, xitori xokoma hi Can Themba.
  • The suit (Xifaniso xa filimi hi 2016), xifaniso xo koma xa filimi lexi tsariweke hi kuya hi xitori xo koma xa Can Themba, na swona xitsariwe no kongomisiwa hi Jarryd Coetsee.

Kuthlomiwa tinsiva[Lulamisa | edit source]

  • Risiva ra Ikhamanga ra le Afrika Dzonga hi silivere, hikwalaho ka "Ku humelela loku xiyekaka ka vutsari, ku hoxa xandla eka xivandla xa vutsari bya vukambisisi ni ku lwela vandla ro lulama ni ra xidemokrati eAfrika Dzonga." (Uthlomiwe risiva endzhaku ka ku lova)[5]

Tibuku[Lulamisa | edit source]

Mintshaho[Lulamisa | edit source]

  1. Gaylard, Robin Peter, "Can Themba". The Literary Encyclopedia. 20 August 2009.
  2. 2.0 2.1 Langa, Phumlani S. "Can Themba: The man in the suit". Citypress (in English). Retrieved 2020-08-31. 
  3. Mike Nicol (1991). A Good-Looking Corpse. London: Secker & Warburg. ISBN 0-436-30986-6. 
  4. Stuart, Donald; Holland, Roy (1972). The will to die. London: Heinemann Educational books. p. 132. ISBN 0435901044. 
  5. "Profile of Canodoise Daniel Themba". S A National Orders. Archived from the original on 30 March 2007. Retrieved 26 April 2007. 

Swihlovo[Lulamisa | edit source]

    • Mike Nicol, Good-looking Corpse: World of Drum – Jazz and Gangsters, Hope and Defiance in the Townships of South Africa, Secker & Warburg, 1991, ISBN 0-436-30986-6
    • Anthony Adams & Ken Durham (eds), Writing from South Africa, Cambridge University Press, ISBN 0-521-43572-2, contains "Mob Passion" by D. Can Themba.

Tindhawu ta le handle[Lulamisa | edit source]

  • Xana Tiko Ra Themba Ri Nga Swi Kota Ku Teka Goza?
  • " Ku tihungasa a hi ku vulavurisana ka manguva lawa ka" vhidiyo ehenhleni ka "Ku ntsena " na Peter Xikwembu na Andrew Dickson, The Guardian, 25 May 2012."