Vutsari bya Xitsonga

Kusuka e Wikipedia

Vutsari bya Xitsonga byi sungula eka malembe ya va 1920, naswona abyi taleriwe hi vuhundzuluxeri na tibuku tavuleteri. Makulele ya vutsari bya xitsonga, mayelana na vutsari bya tidzimi tin'wana ta vantuma laha Afrika Dzonga, kufana na Vutsari bya ririmi ra Xipedi. Endzaku ka sweswo ku landzele nguva ya vutsari lebyi abyi talele eku tasleni hi matimu ya munhu n'wini (Autobiographies) kumbe matimu ya vutomi bya munhu un'wana (Biography). Hixikombiso, matsalwa yo sungula ya xitsonga lama hlanganisaka "David Livingstone" hi D.C Marivate (1941); "Kuhluvuka ku huma evuhlongeni ka Booket T. Washington" vuhundzuluxeri hi S.J. Baloyi (1953); "Agrrey wa Afrika" hi F.M. Maboko (1956), "Hosi Muhlaba" hi H.E. Ntsanwisi (1957); "Julius Ceasar" hi S.J. Baloyi (1957) na "Mufundhisi John Mboweni" hi H.A. Junod (1958). Matimu makomba leswaku, vutsari lebyi tolovelekeke bya xitsonga byi sungule ku pfelela endzhaku ka lembe ra 1960.[1]

Nxaxamelo wa matsalwa ya Xitsonga[Lulamisa | edit source]

No.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
Nhloko mhaka ya Tsalwa Mutsari Nkandziyiso Lembe Muxaka wa Tsalwa
Sasavona Marivate, D.C. Swiss Mission in SA 1936
Calvin Maphophe Ta vutomi bya mina Maphophe, C Swiss Mission in SA 1942
Mambuxu Ndhambi, E.P. Swiss Mission in SA 1953
Xaka Baloyi, S.J Educum 1954 (1983)
Muhlava Hosi ya va ka Nkuna Ntsanwisi, H.E. ,Shilubana, P.M. Sasavona 1957
Vuluva bya switlhokovetselo swa Xitsonga Ntsanwisi, P.E. Afrikaanse pers 1958
Ntsandza-vatimi Ntsanwisi, P.E. A.P.B. 1958 (1960)
Mahlasela-hundza Ntsanwisi, H.W.E. A.P.B. 1960
Ntiva-nhlayo wa namuntlha Allison, A.A. Shuter & Shooter 1961
Ntsakisi wa Tahani-N'wanjiyani Mkhombo, J.F.C. J.L. Van Schaik 1962
Mitlhokovetselo ya xitsonga: nhlengeleto ya mitlhokovetselo Rasengane, E.R.B. J.L. van Schaik 1963
Nkatanga i dlakuta Chauke, M.S. J.L. van Schaik 1965
Ririmi i madlayisane Mangwane, H.A. J.L. van Schaik 1965
Jim Xilovekelo Marivate, C.T.D. J.L. van Schaik 1965
Gija, Wanuna wa Matimba Muzwayine, H.S.V. J.L. van Schaik 1965
Garingani-wa-garingani Marolen, D.P.P. Beter Boeke 1966
Mibya ya nyekanyeka Mtombeni, B.K.M. Beter Boeke 1966
Switlhokovetselo swa vana Ndhambi, E.P. J.L. van Schaik 1966
N'wanghovela-Khujane Masuluke, T.M. Via Afrika 1966 (1967)
Murhandziwani Baloyi, S.J. Swiss Mission 1967
Malangavi ya mbilu Mtombeni, B.K.M. Beter Boeke 1967
Swa rivala a swi heli Sumbane, N Swiss Mission in SA 1967
Leswi na leswiya Mkhombo, J.F.C. J.L. van Schaik 1968
Xisomisana Thuketana, F.A. Swiss Mission in SA 1968
Phatani Vatsonga Mnisi, H.S. Swiss Mission in SA 1969
Nthavale ya miehleketo Nkondo, E.M. Sasavona ? 1969
Emahosi Nkondo, E.M. J.L. van Schaik 1969
Mbita ya vulombe Nkondo, W.S. J.L. van Schaik 1969
Risuna ra switlhokovetselo Mnisi, G.S. Sasavona 1970
Marimba ya nkovotlo Mahuhushi, M.A. Varia Books 1971
Xikatsa xa switlhokovetselo Ntsanwisi, P.E. A.P.B 1971
Byela mina! Makhuba, N.C. Swiss Mission in SA 1972
M'kon'wana wa fika Marolen, D.P.P. J.L. van Schaik 1972
Vatukulu va ka Gaza Muzwayine, H.S.V. J.L. van Schaik 1972
Miseve ya dyambu Makhuba, N.C. J.L. van Schaik 1973
Xihungasi Maphalakasi, G.J. J.L. van Schaik 1973
Tindyelo Mbhombi, E.W.G. J.L. van Schaik 1973
Ndzi tshikeni Mtombeni, B.K.M. J.L. van Schaik 1973
Vuhlangi bya vuhlangi Mtombeni, B.K.M. J.L. van Schaik 1973
Ndzhaka ya vusiwana Mtombeni, B.K.M. Via Afrika 1973
Tinhlolo ti be mitsatsu Nkondo, Eric M. J.L. van Schaik 1973
Ri xile Nxumalo, S.B. J.L. van Schaik 1973
Muchuchisi nuna wa mahiri Shingwenyana, S.D. Sasavona 1973
Ntukulu wa nga Yedwa Mnisi, H.S. Swiss Mission in S.A 1974
Maphundzu Mnisi, H.S. Sasavona 1974
Mihizo ya dayivela Mtombeni, B.K.M. Sasavona 1974
Mavala ya yingwe Mtombeni, B.K.M. Sasavona 1974
Nhenha ya Mafarana Rikhotso, F.M. Sasavona 1974
Vugima-musi Makgoana, P J.L. van Schaik 1975
Bandhi ra muchini Makhuba, N.C. Sasavona 1975
Vumunhu bya phatiwa Marhanele, M.M. J.L. van Schaik 1975
Ntshikiwani Mbhombi, E.W.G. J.L. van Schaik 1975
Vukati a byi na n'wini Mnisi, M.G. Sasavona 1975
Mabyalamfava Nkondo, E.M. J.L. van Schaik 1975
Mavondzo a ya hakeri Rikhotso, F.M. Sasavona 1975
Swihlenge swa Vatsonga Marivate, C.T.D. Sasavona 1976
Madumelani Mbhombi, E.W.G. J.L. van Schaik 1976
Matimu ya Vatsonga: 1498-1650 Junod, H.P. Sasavona 1977
Mabibi ya mbilu Makhuba, N.C. J.L. van Schaik 1977
Vurhena byakwe Mnisi, H.S. Sasavona 1977
Meno ya hlovo Mnisi, H.S. Sasavona 1977
Matshopetana ya tindzumulo Mtombeni, B.K.M. Sasavona 1977
Vutomi bya swihari ekhwatini Rutley, C.B. Varia Books 1977
Madyisa-mbitsi Khosa, T.H. J.L. van Schaik 1978
Swifaniso swa vutomi Marhanele, M.M. J.L. van Schaik 1978
N'wamagulugutswana Nkondo, E.M. J.L. van Schaik 1978
N'waninginingi ma ka tindleve Thuketana, F.A. Sasavona 1978
Xirhalanganyi Khosa, I.N. J.L. van Schaik 1979
Manyunyu ya xitsotso Khosa, T.H. J.L. van Schaik 1979
Tiyisela n'wananga Mathebula, M.J. J.L. van Schaik 1979
Vugimamusi bya nkwangulatilo Mathebula, T.A. J.L. van Schaik 1979
Makuma ya vutomi byebyo Miyen, E.M. J.L. van Schaik 1979
Tivoneleni Ngobeni, D.N. Sasavona 1979
Chovo ra nhunguvana Nkondo, E.M. J.L. van Schaik 1979
Nhanga ya Gavaza Nkuna, P.B. Sasavona 1979
Mhunti yo fela etinyaweni Rikhotso, F.M. Educum 1979
A hi bumabumeleni Rikhotso, T.M. J.L. van Schaik 1979
Muambi wa vubumabumeri Makavi, G. Sasavona 1980
Vana, titwiseni! Maluleke, J.N. Sasavona 1980
Byokota madlayisani Marhanele, M.M. Sasavona 1980
N'warilacuma Rikhotso, F.M. Sasavona 1980
A hi vuloyi! Rikhotso, T.M. Sasavona 1980
Ndzukano wa nghondzo Liguori-Reynolds, R. Educum 1981
Mihloti Magaisa, J.M. J.L. van Schaik 1981
N'wana wa tinhlalu Maluleke, M.J. J.L. van Schaik 1981
Macakala ya miehleketo Mayevu, G.S. Sasavona 1982
Madaladala Nkondo, C.P.N. Sasavona 1982
A hi twisiseni matsalwa Nkondo, C.P.N. Sasavona ? 1982
Dingana Rikhotso, T.M. Sasavona 1982
Xaka Baloyi, S.J. A.P.B. 1983
Mbita ya vutivi: Tibuku ta Xitsonga, 1883-1983 Bill, M.C. Sasavona 1983
Lakatsani tintiho vaTsonga Chauke, S.P. J.L. van Schaik 1983
I rhambu ra mfenhe Khosa, H.R. J.L. van Schaik ? 1983
Mpambulwa wa switlhokovetselo Marivate, C.T.D. J.L. van Schaik 1983
Mavonavona enhoveni Mavikane, D.J. Sasavona 1983
Bombeleni Ndhambi, I.P.E. Via Afrika 1983
Makhukhuri ya mianakanyo Rikhotso, T.M. J.L. van Schaik 1983
Vuhiri Muyambo, J.M. Sasavonoa 1984
Xirimela Rikhotso, F.M. Shuter & Shooter 1984
Ndza tisola Rikhotso, F.M. Shuter & Shooter 1984
Ndzi tsandzekile Ritshuri, G.A. Sasavona 1984
Ndzi onhe yini manana Sibisi, M.L. Sasavona 1984
Nyandza ya timbalelo Chauke, S.P. Sasavona 1985
Hi landza Mpisana Makamu, S.H.N. Sasavona 1985
Hi ya kwihi? Maluleke, M.J. J.L. van Schaik 1985
Khuluka na ritavi Mabuza, M.M. Sasavona 1986
Xikumakumani Mahatlane, A.D. J.L. van Schaik 1986
Ndlandlalati ya Malenga Mahatlane, A.D. J.L. van Schaik 1986
Ximita-ntsengele Mashele, R.H. Sasavona 1986
Makomba-ndlela Ntsanwisi, H.W.E. Educum 1986
Nhlengelo wa swirungulwana Chabalala, N.C. De Jager-HAUM 1987
A hi wa wena Chauke, F. Educum 1987
Hi ta tiphina Chauke, S.S. Educum 1987
Mhandzela sasela vanungu Hlengane, G.S. Educum 1987
Xirhundza xa tinkhula Khosa, H.R. Educum ? 1987
Tihlo ra ntumbuluko Khosa, J.H.N. Educum 1987
Xikolokolo nguvu ya pitori Magaisa, J.M. Sasavona 1987
Rivoningo Magwaza, G.M. Educum 1987
Mangava ya Joni Maluleke, D.R. J.L. van Schaik 1987
Xona hi xihi? Maluleke, D.R. J.L. van Schaik 1987
Mahlori Maluleke, D.R. J.L. van Schaik 1987
N'hwar-mbirhi Manganyi, K.T.C. J.L. van Schaik ? 1987
Nhunguvani Manganyi, S.J. J.L. van Schaik ? 1987
Swikampfu swa mbilu Nghonyama, R.R. Educum 1987
Tihakata Phephenyane, C.M. Via Afrika 1987
Huma mhiri Salane, B.D. Sasavona 1987
Vukhatswa Shipalana, R. Sasavona 1987
Ndzi ngo tinciki! Thuketana, F.A. Sasavona 1987
Vulombe bya mitsheketo Baloyi, P.B. Palm 1988
Peperhani vudyangwana Chauke, S.P. Sasavona 1988
Tinhloloti hlolela vinyi Chauke, S.P. Sasavona 1988
Swa yila Manganyi, K.T.C. Educum 1988
Anganyelani Manganyi, K.T.C. Shuter & Shooter 1988
Masirheni wa ka magoda Manganyi, S.J. Educum 1988
Emahandzeni Mayimele, F.J. J.L. van Schaik 1988
Swiringulwana Ntsanwisi, H.W.E. J.L. van Schaik ? 1988
Mphofulo wa xifuva Rikhotso, T.M. J.L. van Schaik 1988
Nkharisa wa miharihari Khosa, K.A. Shuter & Shooter 1989
Ximambana Mabuza, M.M. Sasavona 1989
Chachamela mutsonga Manganyi, J.T. Educum 1989
Emalembeni ya magidimbirhi n' wana Manganyi, K.T.C. Shuter & Shooter 1989
Hi le misaveni la Manganyi, K.T.C. Shuter & Shooter 1989
Dzundze ra switlhokovetselo Nkuzana, K.J. J.L. van Schaik 1989
Vatsari va vatsonga Rikhotso, F.M. Shuter & Shooter 1989
Muhloti wa mihloti Rikhotso, F.M. Educum 1989
Mati ya xitsevetseve Baloyi, J.M. Sasavona 1990
Ntsendzeleki Khosa, G.S. Educum 1990
Ngalakani Khosa, J.H.N. Reach Out 1990
Xivandza-nyongeni Ngobeni, M.T. Shuter & Shooter 1990
Matatani Nkondo, C.P.N. Rostrum 1990
Vukosi bya tswalelwa Manganyi, S.J. Rostrum 1991
Enkondzweni wa nkwangulacilo Chauke, W.R. Read Well 1992
Nsuku wa mina Chauke, W.R. Read Well 1992
Dyondzani Xitsonga Golele, N.C.P. Sovenga 1992
Hi yimeriwe hi siku rintshwa Linmond, M Educum 1992
Purasi rintsongo Linmond, M Educum 1992
Gqweta Lubisi, C.M. De Jager-HAUM 1992
Byi le tintihweni Lubisi, C.M. De Jager-HAUM 1992
Manguva lawa Mabunda, M.S. Shuter & Shooter 1992
Nyandhayeyoo! Mabuza, M.M. Shuter & Shooter ? 1992
U khanya mani? Magagane, M.G. Peskor 1992
Ndhasundhasu wa miehleketo Manganyi, K.T.C. Read Well 1992
Homa yi be tsolo Manganyi, K.T.C. Kagiso 1992
Mafelatiko Mayevu, G.S. De Jager-HAUM 1992
Ngula ya swirungulwana Mpenyana, M.B. Perskor 1992
Swi endlwa hi yini? Ngobeni, M.T. Shuter & Shooter 1992
N'wamayengani Nkhwashu, M.T. Read Well 1992
Phehlwa ra gwambe na dzavana Rikhotso, F.M. Juta 1992
Xidziva xa vutomi Shabangu, I.S. Shuter & Shooter 1992
Xihlovo xa le mahlweni madlayisa-torha Baloyi, J.M. Juta 1993
Malangavi Magwaza, G.M. Educum 1993
A mi si vona nchumu Manganyi, K.T.C. Perskor 1993
Rihojahoja Ra Vutlhokovetseri Marhanele, M.M. Juta 1993
Mabibi ya mbilu Masinge, R. Perskor 1993
Dyanani, ndzhaku i marhambu Mkhari, G.O. Educum 1993
Ndzi ta swi byela mani? Mpenyana, M.B. Acacia Books 1993
Swirilo Mudau, V.A. Juta 1993
A ndzi to yini? Musengi, K.F. Educum 1993
Khale ka makwangala Rikhotso, F.M. Heinemann 1993
U nga rili Lubisi, C.M. J.L. van Schaik 1994
Matshopetani ya vuhlangi Magagane, M.G. Kagiso 1994
Mungu wa vutomi Masumbe, B.M.C. Kagiso 1994
A yi laviwi Zwane, E.M. Juta 1994
Mahlonga ya nchunxeko Baloyi, H.T. Heinemann 1995
Kula n'wananga Khosa, G.S. Educum 1995
Vana va Afrika Khosa, K.A. Shuter & Shooter 1995
Mangava Khosa, T.H. Kagiso 1995
...hi le fasitereni Mabaso, X.E. Bard 1995
Maxindyana xo khana kambirhi Maluleke, S.S. Kagiso 1995
Vutomi i vhilwa Mgiba, N.R. Heinemann 1995
Ndzi tswaleriwe kwala Mkari, N.B. Perskor 1995
Mahewu n'wananga Zwane, B.G. Macmillan 1995
Ndzi dlayisile hi Mhani Ngobeni, K.J. J.L. van Schaik 1996
Swa manguva lawa Ngondweni, P. Tafelberg 1996
Mulunguntima Risenga, D.J. Heinemann 1996

Mintshaho[Lulamisa | edit source]

  1. Eve, Jeanette (1993). Southern African Literature in African Languages: A Concise Historical Perspective. Acacia. p. 59. ISBN 0868171360. Retrieved 25 August 2017.