Vurhongo

Kusuka e Wikipedia
Xifaniso xa n'wana loyi a'tleleke

Vurhongo i xiyimo xa ntumbuluko xa mihleketo na miri, lexi hlawulekisiwaka hi ku hundzuluxiwa ka mahanyanyele, ku hunguteka ka switwi, kuhunguteka ka matirhele ya mipfimbiti loku sivelaka ku chukunya ka miri lowu etleleke vurhongo.[1][2] Vurhongo bya hambana na ku hanyanya, hileswi byi vangelaka kuhunguteka ka vutihlamuleri bya xivumbiwa eka leswi endlekaka, hambileswi ku nga na ku hambana eka xivumbiwa lexi nga eka khoma, laha vurhongo byi vangelaka matirhele yo hambana ya byongo.

Vurhongo byi rhendzeleka hi kuya hi nkarhi, laha miri wu tikumaka e xikarhi ka minxaka yimbirhi ya vurhongo: Vurhongo lebyi fambelanaka na milorho (REM), na vurhongo byorhula (no-REM). Vurhongo bya milorho byi hlanganisa na ku oma swirho ka nkarhinyana. Evurhongweni, miri wu kota ku tivuyeleta na ku aka masocha ya miri, mipfimbiti, misiha na man'wana ma tirhele ya miri lama pfunaka kutsundzuka, matitwele na swin'wana.[3] Wachi yalendzeni ya miri hi yona yi hlohlotelaka vurhongo navusiku.[4] Tidyondo to tala ti lavisisa xikongomelo na ndlela yo etlela vurhongo. Swiharhi naswona swi xixima nkarhi na ma etlelele ya swona.[5]


Vanhu votala va karhatiwa hi vuvabyi byo hambanahambana byo pfumala vurhongo kumbe ku kuhlwela ku etlela, ku hahama, kufamba famba ukarhi u etle na man'wana mavabyi. Kutala ka timboni ta gezi, swi cince nkarhi wo etlela e matikweni lama ngana tinkomponi to tala.[6]

Mintshaho[Lulamisa | edit source]

  1. Ferri, R., Manconi, M., Plazzi, G., Bruni, O., Vandi, S., Montagna, P., ... Zucconi, M. (2008). A quantitative statistical analysis of the submentalis muscle EMG amplitude during sleep in normal controls and patients with REM sleep behavior disorder. Journal of Sleep Research, 17(1), 89–100. https://doi.org/10.1111/j.1365-2869.2008.00631.x
  2. "Brain Basics: Understanding Sleep". Office of Communications and Public Liaison, National Institute of Neurological Disorders and Stroke, US National Institutes of Health, Bethesda, MD. 2017. Archived from the original on 11 October 2007. Retrieved 10 December 2013. 
  3. "Sleep-wake cycle: its physiology and impact on health". National Sleep Foundation. 2006. Archived from the original on 30 August 2017. Retrieved 24 May 2017. 
  4. Bingham, Roger; Sejnowski, Terrence; Siegel, Jerry; Dyken, Mark Eric; Czeisler, Charles (February 2007). "Waking Up To Sleep" (Several conference videos). The Science Network. Archived from the original on 24 July 2011. Retrieved 25 January 2008. 
  5. Joiner, William J. (October 2016). "Unraveling the Evolutionary Determinants of Sleep". Current Biology 26 (20): R1073–R1087. PMID 27780049. doi:10.1016/j.cub.2016.08.068. 
  6. Randall, David K. (19 September 2012). "Book excerpt: How the lightbulb disrupted our sleeping patterns and changed the world". National Post. Archived from the original on 7 April 2019. Retrieved 31 August 2016. ""... the sudden introduction of bright nights during hours when it should be dark threw a wrench into a finely choreographed system of life."