N'wansati

Kusuka e Wikipedia
N'wansati

N'wansati i munhu wa rimbewu ra xisati. Rito n'wansati ri hlamusela munhu loyi a kuleke. N'wana wa xisati loyi anga si hundzaka eka malembe ya kondlo andzidyi u vuriwa nhwanyana.[1] Ha kanyingi, n'wansati una ti khuromozomu timbirhi ta muxaka wa "X"[2] na swona u kota ku xurha nyimba, na ku veleka ku sukela loko ata fika eka malembe ya kondlo andzidyi, ku fikela loko a ta dyuhala.

Swi hlawulekisi swa kuvumbeka ka miri wa wanuna swihlanganisa na,

  • Xivelekelo
  • Masenge yo anama
  • Ku pfumala malebvu
  • Va tala ku koma loko va ringanisiwa na vavanuna
  • Va hava mipfimbiti

Eka matimu ya vanhu, xiyimo xa vavasati xitale ku va sivela eka vukorhokeri na mintirho, naswona vukhongeri byo tala byi na milawu yo karhi leyi kongomeke vanhu vaxisati. Ku herisiwa ka milawu yo tala ya sivela no lawula vanhu vaisati, eka malembe-xidzana ya vu 20, swi va pfumelele ku nghenela mintirho yo tala leyi a yiri ya vavanuna, ku hlanganisa na tidyondzo ta le henhla. Kuya hi matimu, vavanuna va tala ku vanga madzolonga na kuxanisa vanhu vavasati, e mitini kumbe migangeni ya vona. Van'wana vavasati va aleriwe timfanelo to tihlawulela eka timhaka to veleka. Ku na mapfumba yo aka ku ringana exikarhi ka vavanuna na vavasati.

Van'wana vavasati va na rimbewu ro pfangela kumbe ro hundzuluxiwa[3] naswona va tihlawulela ku hanya e handle ka kulangutela ka mindzhavuko.

Mintshaho[Lulamisa | edit source]

  1. Alleyne, Richard (2010-06-13). "Girls now reaching puberty before 10 – a year sooner than 20 years ago" (in en-GB). ISSN 0307-1235. Retrieved 2019-06-02. 
  2. Hake, Laura; O'Connor, Clare (2008). "Genetic Mechanisms of Sex Determination". Scitable. Nature Education. Retrieved August 23, 2019. 
  3. Sexual Orientation and Gender Expression in Social Work Practice, edited by Deana F. Morrow and Lori Messinger (2006, ISBN 0-231-50186-2), p. 8