Basa

Kusuka e Wikipedia
Muvala wo Basa
Muvala wo Basa

Muvala wo Basa i muvala wo vonikela kutlula mihlovo yin'wana, hikwalaho ka leswi wu thleriselaka miseve hinkwayo ya rivoningo.[1] Muvala lowu wutiyimela woxe,  naswona eka tidyondzo ta sayensi wu yimela kuhambana hi ku kongoma eka muvala wa ntima. I muvala wa switsari swale xikolweni[2] na maphepha lowa manga hava muvala.

Hikuya hi swivutisa mani ematikweni-nkulu ya Yuropa na Amerikha wa le N'walungu, muvala wo basa lowu yalenisiwaka na kuhelela, vunene, masungulo na vunthswa.[3] Muvala wo basa iwa nkoka eka vukhongeri hinkwabyo bya misava. Mupapa, nhloko ya vukhongeri bya Vukatolika, umbala sw'ambalo swa muvala wo basa kusukela hi lembe ra 1566, kunga mfungo wa vutengi na kutinyiketela. Eka vukhongeri bya Vusurumani, na bya Vuxinto e Japani, muvala wo basa, wu mbariwa hi va valangi va vukhongeri, na hi va Brahimi e Indiya. Eka mindzhavuko ya le Vupela dyambu nale tikweni ra Japani, muvala wo basa hi wona muvala wa rhoko ya mucato, naswona wu hlamusela vutengi na vukhomba. Kasi eka mindzhavuko ya le tikweni-nkulu ra Axiya, muvala wo basa i muvala wa vakhandli va nhlonge.[4]

Eka mfumo ya khale ya Gibhita na Rhoma, vaprista vaxisati a va ambala tinguvu to basa tani hi mfungo wa vutengi, kasi varhoma a va ambala x'ambalo xa nguvu yo basa tani hi mfungo wa vuaka tiko. Eka malembe ya le xikarhi, hanci yo basa ayifanisa vutengi, kasi xinyempfana xo basa a xifanisa kutinyiketela na vutengi. Muvala wo basa awuri muvala lowu awu mbariwa hi tihosi ta le Furhwa, na vafumi va le tikweni ra Rhaxiya hi nkarhi wa vu Bholxevi eka nyimpi ya xin'wana manana ya le Rhaxiya(1917–1922). Titempele ta Vagriki na Varhoma ati sasekisiwa hi maribye yo basa, naswona hi kusungula ka lembe-xidzana ra vu 18, muvala wo basa wutirhisiwe eka swi akiwo swa vukhongeri, mfumo na mintsindza ya matiko yo tala, ngopfu-ngopfu e tikweni ra Amerikha. Awuthela wu tirhisiwa tani hi mfungo wa swa vuthsila bya manguva lawa kusukela hi lembe-xidzana ra vu 20.

Minthsaho[Lulamisa | edit source]

  1. Shorter Oxford English Dictionary, 5th Edition (2002); The Random House College Dictionary of the English Language, Revised Edition,(1980)
  2. Shorter Oxford English Dictionary, 5th Edition (2002)
  3. Eva Heller (2000), Psychologie de la couleur – effets ets symboliques, pp. 130–46
  4. Eva Heller (2000), Psychologie de la couleur – effets ets symboliques, p. 137