Jump to content

Riphabliki ra Dominican

Kusuka e Wikipedia
Dominican Republic
República Dominicana  (language?)
Kiskéya (Ciguayo)
Flag of the Dominican Republic
Flag
Coat of arms of the Dominican Republic
Coat of arms
Motto: "Dios, Patria, Libertad" ()
"God, Homeland, Freedom"
Anthem: Quisqueyanos valientes
Valiant Quisqueyans! 
Location of the Dominican Republic
Ntsindza-doroba Santo Domingo
19°00′N 70°40′W / 19.000°N 70.667°W / 19.000; -70.667
Tindzimi-Ximfumo Spanish
Other spoken languages See below
Ethnic groups (2021)[1]
Religion (2018)[2]
Demonym Dominican
Quisqueyan (colloquial)[3]
Government Unitary presidential republic[4]
Luis Abinader
Raquel Peña de Antuña
Legislature Congress
Senate
Chamber of Deputies
Formation
1821–1822
1844–1861[5]
1865–1916[6]
1924–1965[7][8]
• Fourth Republic
1966–present[9]
Area
• Total
48,671 km2 (18,792 sq mi) (128th)
• Water (%)
0.7[4]
Population
• 2024 estimate
Increase 11,434,005[10] (88th)
• Density
220/km2 (569.8/sq mi) (65th)
GDP (PPP) 2024 estimate
• Total
Increase $294.562 billion[11] (64th)
• Per capita

Increase $27,231[11] (67th)

   
GDP (nominal) 2024 estimate
• Total
Increase $127.913 billion[11] (64th)
• Per capita
Increase $11,825[11] (74th)
Gini (2022) Positive decrease 37[12]
medium
HDI (2022) Increase 0.766[13]
high · 82nd
Currency Dominican peso[14] (DOP)
Time zone Atlantic Standard Time (UTC  – 4:00[4])
Drives on the right
Calling code +1-809, +1-829, +1-849
ISO 3166 code DO
Internet TLD .do[4]
Sources for area, capital, coat of arms, coordinates, flag, language, motto and names: [14]
For an alternate area figure of Template:Cvt, calling code 809 and Internet TLD: [4]
  1. Breve Encuesta Nacional de Autopercepción Racial y Étnica en la República Dominicana. Santo Domingo: Oficina Nacional de Estadística de la República Dominicana. September 2021. p. 25. Archived from the original on 2022-03-18. Retrieved 3 November 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  2. "Dominican Republic". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Archived from the original on July 30, 2021. Retrieved January 22, 2021.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  3. Roorda, Eric Paul (April 28, 2016). Historical Dictionary of the Dominican Republic. Rowman & Littlefield. ISBN 9780810879065. Archived from the original on January 11, 2024. Retrieved December 20, 2017 – via Google Books.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CIADemo
  5. Historia de la República Dominicana. Ediciones Doce Calles, S.L. 2010. p. 409. ISBN 978-84-00-09240-5. Archived from the original on January 11, 2024. Retrieved July 1, 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  6. "II República Dominicana". Rincon del Vago. January 20, 2013. Archived from the original on December 4, 2012. Retrieved January 20, 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  7. "12 de julio de 1924, una fecha relegada al olvido". Diario Libre. August 18, 2012. Archived from the original on October 15, 2015. Retrieved September 24, 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  8. "La Tercera República: La fragua de nuestra contemporaneidad". Hoy. May 11, 2013. Archived from the original on December 4, 2014. Retrieved May 11, 2013.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  9. Cuarta República (1966-presente). Hechos Históricos Republica Dominicana. 2015. Archived from the original on December 21, 2022. Retrieved July 13, 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  10. "Macrotrends Historical Population Database, 2024. (DO)". macrotrends.net. 1 January 2024. Archived from the original on January 1, 2024. Retrieved 1 January 2024.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  11. 11.0 11.1 11.2 11.3 "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (DO)". IMF.org. International Monetary Fund. 10 October 2023. Archived from the original on October 12, 2023. Retrieved 12 October 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  12. "World Bank Open Data". 
  13. "Human Development Report 2023/24" (in English). United Nations Development Programme. 13 March 2024. p. 289. Retrieved 13 March 2024. 
  14. 14.0 14.1 "Embassy of the Dominican Republic, in the United States". Archived from the original on June 26, 2015. Retrieved February 27, 2009. 

Riphabliki ra Dominican [lower-alpha 1] i tiko ra Amerika N’walungu leri kumekaka exihlaleni xa Hispaniola exihlaleni xa Greater Antilles xa Lwandle ra Kharibiya, leri rhendzeriweke hi Lwandle ra Atlantic en’walungwini. Yi teka swiphemu swa ntlhanu wa vutsevu swa le vuxeni bya xihlala lexi, leswi yi swi avelana na Haiti, leswi endlaka leswaku Hispaniola yi va xin’wana xa swihlala swimbirhi ntsena swa le Kharibiya, kun’we na Saint Martin, leswi avelaniwa hi matiko mambirhi lama tifumaka . I tiko ra vumbirhi hi vukulu eAntilles hi vukulu (endzhaku ka Cuba ) hi 48,671 square kilometres (18,792 sq mi), naswona i ya vumbirhi hi vukulu hi nhlayo ya vaaki, laha ku nga ni vanhu va kwalomu ka 11,4 wa timiliyoni hi 2024, laha kwalomu ka 3,6 wa timiliyoni ta vona va tshamaka endhawini ya doroba-nkulu ra Santo Domingo, ku nga doroba-nkulu.

Vanhu va kwalaho va le Taíno a va tshame eHispaniola vanhu va le Yuropa va nga si fika, va ri avanyisa hi tihosi ta ntlhanu . Christopher Columbus u teke xihlala lexi a ya eCastile, a fika a dzima kona eka riendzo rakwe ro sungula hi 1492 . [1] Koloni ya Santo Domingo yi ve ndhawu yo sungula ya vutshamo byo sungula bya nkarhi hinkwawo bya le Yuropa eAmerika . Hi 1697, Spain ri amukele vulawuri bya Mafurwa eka xiphemu xa vunharhu xa le vupela-dyambu bya xihlala lexi, lexi veke Mfumo wo Sungula lowu tiyimeleke wa Haiti hi 1804. [1] Ntlawa wa vanhu va le Dominican wu hlongole holobye wa Spain exiluvelweni ivi wu tivisa ntshunxeko eka Spain hi November 1821, [1] kambe wu tekiwe hi Haiti hi February 1822. Ntshunxeko wu ve kona endzhaku ka malembe ya 22 hi 1844, [1] endzhaku ko hlula eka Nyimpi ya Ntshunxeko ya le Dominican . Eka malembe ya 72 lawa ya landzeleke, Dominican Republic yi langutane na tinyimpi to hlaya ta xin’wana-manana, ku hlaseriwa loku tsandzekeke hi Haiti, na ku tlhelela swa xinkarhana eka xiyimo xa vukoloni bya Spain, loko yinga se hlongola ma Spanish hi laha kunga heriki hi nkarhi wa Dominican War of Restoration ya 1863–1865. Ku sukela hi 1930, vulawuri bya tihanyi bya Rafael Leónidas Trujillo byi fume ku fikela loko a dlayiwa hi 1961. [1] Juan Bosch u hlawuriwile ku va muungameri hi 1962 kambe u hlongoriwile exiluvelweni hi ku hluriwa ka mfumo hi masocha hi 1963 . Nyimpi ya le Dominican Civil War ya 1965 yi landzeriwe hi vulawuri bya vulawuri bya Joaquín Balaguer (1966–1978 na 1986–1996). Ku sukela hi 1978, Riphabliki ra Dominican ri ye eka xidemokirasi lexi yimelaka .

Riphabliki ra Dominican ri ni ikhonomi leyikulu swinene eKharibiya naswona ri ni ikhonomi ya vunkombo eLatin Amerika .

  1. /dəˈmɪnkən/ Template:Respell; Template:Lang-es, Template:IPA
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CIADemo