Muqombhoti

Kusuka e Wikipedia
Muqombhoti
Muxaka: Byala bya Xintu
Byi endliwa hi: Mati; Mugayo; Comela

Muqombhoti i byalwa bya ndhavuko wa Vatsonga lebyi a byi swekiwa hi ku hlanganisa mati, mugayo na comela.Byalwa lebyi loko byi vupfile i bya muhlovo wo basa wo rhomba. Byi nwiwa hi vakhegula na va khalabye, byalwa lebyi byi kombiwa vini va muti tanihi nsumo. Va hlengeletana ehubyeni vanwa. Muqombhoti a wu vabyisi.[1][2]

Maswekelo[Lulamisa | edit source]

Muqombhoti wu swekiwa hi ku sungula u tlhokola mavele, u tshivela ndzilo, kutani u tseleka poto ra mati ri khihlanyana. Loko mati ya vila musweki u nusa mugayo hi xiphaho a chela endzeni ka xirhundzu xi tala,kutani a ya chela endzeni ka xihari/diromu kutani a nusa comela hi xiphaho a chela endzeni ka xihari/diromu. Musweki u ka mati yo vila a cheletela endzeni ka diromu leri anga chela mugayo na comela, kutani musweki a teka mhandze a hakasela. Musweki u cheletela mati lawa a ri karhi a hakasa ku kondza swi vevuka ku fana na bilila/dini.[2]

Loko swi vevukile u swi tshika nkarhiwo ringana awara yin’we swi hola. Loko swi horile, musweki u nusa comela hi ntewana a chela endzeni ka diromu, ivi a hakasela ku kondza swi hlangana. Loko swi hlanganile, u funengeta a swi veka siku hinkwaro. Loko ri xa siku leri landzelaka, u ta funungula a languta loko swi kukumukile, kutani a ringeta loko swi dzunga. Loko swi dzunga swi ta vula leswaku swi ta va swi virile, kasi loko swi nga dzungi, swi ta va swi vula leswaku a swi vilangi, kutani swi ta fanela ku vekiwa nakambe ku fikela loko u swi ringeta swi twala swi dzunga.[2]

Loko swi virile muswekiu ta tseleka poto exitikweni, kutani a teka ndzheko a ka mati endzeni ka diromu reriya hi nga chela mugayo, comela na mati eka rona. Musweki u fanele ku vona leswaku u ka mati ntsena, a nga tshuki a ka na swindlingi. Mati lawa u ya chela endzeni ka poto leri nga xitikweni. Loko mati ya vila u teka swidlingi leswi saleke endzeni ka diromu a cheletela endzeni ka poto a ri karhi u hakasela hi mhandze leswaku swi nga tshweli. Musweki u fanele ku hakasa ku kondza swi phyaphyarha ku fana na mukapu.[2]

Loko swi vupfile u ta vona hi loko swi veka rikoko epotweni.Mukapu lowu wu vitaniwa leswaku i phiriva.Musweki u teka ndzheko a ka mukapu wutsongo endzeni ka poto a wu tota endzeni ka diromu leri a ri ri na ntsuvi ku endlela leswaku ntsuvi lowu nga salela wu suka.[2]

Musweki u fanele ku kelela phiriva endzeni ka poto, a cheletela endzeni ka makhuwana, kutani a ya veka ya hola ku ringana siku. Loko rixa hi xamundzuku, musweki u ta teka phiriva emakhuwaneni a chela endzeni ka diromu, kutani a chela ntewana wa comela a hakasela ku kondza swi hlangana. Loko swi hlanganile a funengeta a veka ku ringana siku. Loko ri xa mundzuku swi ta vonaka hi ku huma khuvi leswaku swi virile. Loko swi virile, a teka sefo ya byalwa a veka ehenhla ka poto, ivi a chela byalwa lebyi nga endzeni ka diromu, kutani a kandza endzeni ka sefo hi mavoko.[2]

Loko musweki a ri karhi a kandza byalwa byi ta wela endzeni ka poto, kutani ku sala masiha endzeni ka sefo. Masiha lawa u ta ma kama ivi a ma chela etlhelo leswaku a ta nyika tinguluve ti dya. Endlelo leri ro kandza endzeni ka sefo hi mavoko ri vuriwa leswaku i ku hluta. Byalwa lebyi nga hlutiwa byi pangeteriwa emakhuwanini, ivi byi nwiwa.Ku tirhisiwa mindzheko ku ka ivi byi cheriwa endzeni ka jomela byi nwiwa.[2]

Mintshaho[Lulamisa | edit source]

  1. Murray, Slater. "Umqombothi: Africas original beer". Beerhouse. Archived from the original on 2 June 2016. Retrieved 5 June 2017. 
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Nukeri, Emilinah Reginah (2012). "Nkanelo wa yin'wana ya mindhavuko ya ririmi ra Vatsonga hi ku kongomisa eka swakunwa swa ndhavuko". University of Limpopo.